انواع احضاریه
1- احضار متہم
هنگامے ڪه قاضے دلایل ڪافی در اختیار داشتہ باشد، میتواند متہم را احضار ڪند. اشخاصی که حضور پیدا نکرده و گواهے عدم امڪان حضور هم نفرستاده باشند به دستور قاضے جلب میشوند قاضی میتواند در موارد زیر بدون اینڪه احضاریہ فرستاده باشد، دستور جلب متہم را صادر نماید:
الف در جرایمے ڪه مجازات قانونے آنها، قصاص، اعدام و قطع عضو باشد.
ب متہمینے ڪه محل اقامت یا شغل و ڪسب آنها معین نبوده و اقدامات قاضے برای دستیابے به متہم به نتیجہ نرسیده باشد.
2- احضار شاهد
دادگاه میتواند بہ درخواست یڪی از اصحاب دعوا، همچنین در صورتے ڪه مقتضی بداند گواهان را احضار نماید. در ابلاغ احضاریہ، مقرراتی که برای ابلاغ اوراق قضایے تعیین شده، رعایت میگردد و باید حداقل یڪ هفتہ قبل از تشڪیل به گواه یا گواهان ابلاغ شود و گواهے ڪه برابر قانون احضار شده، چناچہ در موعد مقرر حضور نیابد، دوباره احضار خواهد شد.
اگر رسیدگی بر اساس شکایت شاڪی باشد و شاهدی را معرفی نماید که دادگاه علم به شاهد گرفتن در هنگام وقوع جرم داشتہ باشد و یا احقاق حق متوقف بر شہادت شاهدی باشد ڪه دادگاه علم به شاهد بودن وی دارد و یا تحقیق به جہت ارتباط جرم با امنیت و نظم عمومے باشد، دادگاه دستور بہ حضور (احضار) شاهد میدهد. هر یڪ از شہود تحقیق و مطلعین باید در موعد مقرر حاضر شوند، در صورت عدم حضور برای بار دوم احضار میگردند، چنانچہ بدون عذر موجہ حضور نیابند، به دستور دادگاه جلب میشوند.
3- احضار برای سازش
هر ڪس میتواند در مورد هر ادعایی از دادگاه نخستین بہ طور ڪتبی در خواست نماید ڪه طرف او را برای سازش دعوت ڪند ، ترتیب دعوت برای سازش همان است ڪه برای احضار خوانده مقرر است ولے در دعوتنامہ باید قید گردد ڪه طرف برای سازش به دادگاه دعوت میشود.
4- احضار برای اتیان سوگند
در مواردی ڪه صدور حڪم دادگاه منوط بہ سوگند شرعے میباشد، دادگاه به درخواست متقاضے، قرار اتیان سوگند صادر کرده و در آن، موضو؏ سوگند و شخصی را ڪه باید سوگند یاد کند تعیین مینماید.در صورتے که طرفین حاضر نباشند، دادگاه محل ادای سوگند تعیین وقت نموده و طرفین را احضار مینماید، در احضارنامہ علت حضور قید میگردد ، بعد از صدور قرار اتیان سوگند، در صورتی ڪه شخصے ڪه باید سوگند یاد کند حاضر باشد، دادگاه در همان جلسہ سوگند میدهد و در صورت عدم حضور تعیین وقت نموده، طرفین را دعوت میڪند. اگر کسی که باید سوگند یاد کند بدون عذر موجہ حاضر نشود و یا بعد از حضور از سوگند امتنا؏ نماید نڪول محسوب و دادگاه اتیان سوگند را به طرف دعوا رد میڪند و با اتیان سوگند، حڪم صادر خواهد شد وگرنه دعوا ساقط میگردد. در برگ احضاریہ جهت حضور و نتیجہ عدم حضور باید قیدگردد.
اتیان سوگند باید در جلسہ دادگاه رسیدگے کننده به دعوا انجام شود ، در صورتی ڪه اداکننده سوگند به واسطہ عذر موجہ نتواند در دادگاه حضور یابد، دادگاه حسب اقتضای مورد، وقت دیگری برای سوگند معین مینماید یا دادرس دادگاه نزد او حاضر میشود یا به قاضے دیگر نیابت میدهد تا او را سوگند داده و صورتمجلس را برای دادگاه ارسال ڪند و بر اساس آن رأی صادر مینماید.
5- احضار ڪارشناس
دادگاه میتواند رأساً بہ درخواست هر یڪ از اصحاب دعوا قرار ارجا؏ به ڪارشناس را صادر نماید در قرار دادگاه، موضوعے که نظر ڪارشناس نسبت به آن لازم است و نیز مدتی که کارشناس باید اظهار عقیده ڪند، تعیینمیگردد.
در صورت لزوم تڪمیل تحقیقات با اخذ توضیح از ڪارشناس، دادگاه موارد تکمیل و توضیح را در صورتمجلس منعڪس و به کارشناس اعلام و کارشناس را برای ادای توضیح دعوت مینماید. در صورت عدم حضور، ڪارشناس جلب خواهد شد.
